حَلَزون یا لیسَک نوعی نرم‌تن است که در رده شکم‌پایان می‌باشد. علت اینکه حلزون را در رده شکم‌پایان قرار داده‌اند این است که در حقیقت تمام قسمت زیرین بدنش، پای آن به شمار می‌رود.
گونه‌ها و محیط زیست [ویرایش]
زیست‌شناسان تا به امروز بیش از ۳۰ هزار گونه حلزون را شناسایی کرده‌اند . حلزون از محیط زیست بسیار متنوعی برخوردار می‌باشد . محل زندگی بعضی از گونه حلزونها در دریا بوده و بعضی از گونه‌های آن در آبهای شیرین و یا در باغها زندگی می‌کنند . حلزون از انواع گیاهان تغذیه می‌کند .
شگفتیهای حلزون [ویرایش]
حلزون جانوری شگفت‌انگیز است. حلزون هیچگاه گم نمی‌شود زیرا از غریزه ویژه‌ای برخوردار است که هر چه از جایگاه خود دور شود دوباره به راهنمایی این غریزه به همان محل باز می‌گردد. دیگر از شگفتیهای حلزون آن است که هر چند اندامش فقط حدود ۱۰ گرم وزن دارد ولی قادر است چیزی به وزن ۴۵۰ گرم را کشان‌کشان بر روی زمین به دنبال خود ببرد. دیگر از شگفتیهای حلزون، زبانش است. این جانور زبانی دارد که مانند سوهان صدها دندانه ریز بر روی آن روییده‌است. این همان آلت برنده حلزون است که با آن خوراکش را قطع و ریز ریز می‌کند. خوراک بیشتر حلزونها انواع گوناگونی از گیاهان است.
ظاهر حلزون [ویرایش]
بدن شامل قسمت‌های زیر است: سر که دارای یک جفت بازوی حسی است، یک پای شکمی و پهن عضلانی که نوعی عمل خزیدن را انجام می‌دهد و یک توده احشایی پشتی و گنبد مانند که بیشتر اندامهای داخلی در آن جای داشته‌اند. (حلزونها معمولاً صدف دارند اما برخی از گونه‌های بی‌صدف آن نیز مشاهده شده‌است . چشم حلزون معمولاً بر روی دو تا شاخک بر روی سر آن قرار گرفته‌است .) مرحله لاروی حلزون ولیگر نام دارد که مجهز به یک کمربند مژکی ظریف است و آن را به عنوان عضو شنا بکار می‌برد. قسمت پشتی ولیگر بعداً کاملاً بزرگ می‌شود و توده احشایی در حال رشد به سمت پشت برآمدگی می‌بابد. اما این رشد رو به بالا در طرف راست و چپ بطور یکسان صورت نمی‌گیرد و نتیجه آن پیچ‌خوردگی توده احشایی و صدفی است که روی این توده را میگیرد.
رشد رو به بالا همچنین سبب می‌شود که لوله گوارشی به شکل U درآید و مخرج کاملاً به دهان نزدیک شود. مجموعه توده احشایی ولیگر نسبت به بقیه بدن معمولاً معادل ۱۸۰ درجه در خلاف جهت حرکت عقربه‌های ساعت می‌چرخد. در نتیجه فضای جبه در جلو و در بالای سر قرار میگیرد، آبششها جلویی می‌شوند، مخرج سوراخهای دفعی و تناسلی همه همگی در جلو قرار می‌گیرند و به فضای جبه باز می‌شوند. لوله گوارشی از شکل U به صورت یک قطعه درمی‌آید و قلب می‌چرخد.
تحول به صورت تابیدگی بدون تردید نوعی سازگاری با روش زندگی در حال بلوغ است. حلزونها با عقب کشاندن بدن به درون صدف از خود محافظت می‌کنند و چون صدف یک دهانه بیشتر ندارد، بازشدن دهان و مخرج در یک جا نوعی مزیت محسوب شده و دهان نزدیکتر به زمین خواهد بود. در عین حال با این پیچیدگی قسمت‌های سنگین بدن از سر راه دور شده، در روی قسمت عقبی بدن واقع می‌شوند. در نتیجه مرکز ثقل طوری جابجا می‌شود که حرکت شکم پای صدف‌دار آسانتر شود.
حلزونهای بدون صدف [ویرایش]
تصویری از یک حلزون بدون صدف
در بعضی شکم پایان بویژه لیسه‌های خشکی و دریازی، صدف کوچک شده یا از بین رفته‌است. رشد در این موارد شامل بازشدگی است که در نتیجه توده احشایی تا حدودی یا بطور کامل به جایگاه نوزادی خود برمی‌گردد. لیسه‌های ساکن خشکی برای جلوگیری از خشک شدن باید در نقاط مرطوب بسر برند. این جانوران معمولاً شبها از جایگاه خود خارج می‌شوند و از سبزیها تغذیه می‌کنند. لیسه‌ها خسارات زیادی به باغها وارد می‌آورند. فضای جبه همه حلزونهای ساکن خشکی از محفظه آبششی به محفظه ششی تغییر یافته‌است و این حلزونها از هوا تنفس می‌کنند. پاره‌ای از این جانواران، سازگاری مجدد با محیط آب یافته‌اند اما هنوز هم با شش تنفس می‌کنند و برای گرفتن هوا باید گاهگاهی به سطح آب بیایند.
نر یا ماده؟ [ویرایش]
حلزون هم نر و هم ماده‌است. بنابراین حلزون می‌تواند در یک زمان هم تخم و هم اسپرم را تولید کند. البته برای بارور کردن تخم‌ها، حلزونها باید اسپرم‌های خود را با یکدیگر مبادله کنند. حیوانی که هم نر و هم ماده‌است. نرموک نام دارد. حلزون قهوه‌ای رنگ باغچه‌ای، در یک زمان حدود ۸۰ تخم کروی زرد یا سفید رنگ بر روی خاک سطحی باغچه می‌گذارد. حلزون می‌تواند بیشتر از ۶ بار در سال تخم ریزی کند. حدود دو سال طول می‌کشد تا یک حلزون بالغ شود!
حلزون چگونه راه می‌رود؟ [ویرایش]
حلزون را حتماً دیده‌اید و حتماً به راه رفتن این جانور توجه کرده‌اید. دیده‌اید با آنکه پا ندارد ولی خیلی راحت بر روی زمین جابجا می‌شود. حلزون را نرمتنی شکمپا می‌نامند چرا که در حقیقت تمام قسمت زیرین بدنش، پای آن بشمار می‌رود. پس حلزون پایی دارد بسیار پهن و صاف و به کمک عضلات آن خود را بر روی زمین می‌لغزاند و به این گونه روی زمین راه می‌رود. این جانور برای آنکه حرکات خود را آسانتر انجام دهد، از غده‌هایی که در پا-شکم خود دارد ماده‌ای چسبناک می‌تراود و جاده خود را لیز و هموارتر می‌کند. پای حلزون یا همان شکمش چنان سخت و نیرومند است که اگر خود را به لبه تیغی بکشد، کمترین آسیبی نخواهد دید.
حلزون خوراکی [ویرایش]
یکی از گونه‌های خوراکی حلزون، اسکارگو نام دارد . خوراکی که از حلزون اسکارگو تهیه می‌شود به همین نام نیز خوانده می‌شود .
دشمنان حلزون [ویرایش]
حلزونها دشمنان زیادی در طبیعت دارند. از جمله سوسک‌های زمینی- مارها- قورباغه‌ها و وزغ ها- لاک پشت‌ها و پرندگانی مثل مرغ- اردک و غاز.
نگهداری از حلزون به عنوان حیوان خانگی [ویرایش]
حلزونها موجودات فوق العاده‌ای هستند که نگهداری آنها آسان است. حلزونها معمولاً در طبیعت حدود ۱۰ سال عمر می‌کنند. اما در قفس حدود ۳ تا ۷ سال. حلزونهای بومی منطقه حتی تا ۱۵ سال هم عمر می‌کنند. پس خودتان را برای نگهداری از یک دوست کوچولوی سمج آماده کنید. حلزونها ترجیح می‌دهند پیش خود یا هم نوعانشان به حال خود رها باشند. پس اگر بعد از مدتی از نگهداری آنها خسته شدین آنها را به طبیعت باز گردانید.
تصویری از جند حلزون آچاتينا
حلزونها به چیزهای مختلف اطرافشان واکنش نشان می‌دهند. پس بهتر است که خانه‌ای را که برایشان تدارک می‌بینید را شلوغ نگه دارید. بهتر است زمین خانه شان را با برآمدگی‌ها و فرو رفتگی‌ها پر کنید. حلزونها به قایم شدن در سوراخ‌ها علاقهٔ خاصی دارند. می‌تونید از خاک یا ذغال و کود هم در خانهٔ آنها استفاده کنید. آنها بیشتر زندگی شبانه دارند و اگر بهشان خوب رسیدگی بشود روزها را هم با سرحالی می‌گذرانند.
دربارهٔ نگهداری حلزونها در تنهایی نظریه‌های ضد و نقیضی وجود دارند. بعضی معتقدند که اگر حلزون تنها باشد بهتر رشد می‌کند و سالم تر می‌ماند. اما این طور که پیداست حلزونها زندگی دسته جمعی را بیشتر دوست دارند. آنها موقع خوابیدن دور هم جمع می‌شوند و به نظر سر حالتر می‌آیند. در واقع آنها سرگرم شدن را دوست دارند و با همنوعانشون ارتباط برقرار می‌کنند. آنها برای انسان و سایر جانوران بی خطرند. نگهداری آنها بسیار کم خرج است و به ندرت به بیماری مبتلا می‌شوند. اگر هم بیمار شوند علایم بیماری را به موقع نشان می‌دهند و شما وقت کافی دارید تا برای آنها کاری کنید.
حداقل توجه برای نگهداری آنها لازم است. آنها بدون توجه می‌میرند.
در اینجا فهرستی از پایه‌ای‌ترین کارهایی را که لازم دارند مرور می‌کنیم:
برای شروع نگهداری از ۲ حلزون آفریقایی بزرگسال به این‌ها احتیاج دارید: [ویرایش]
- مخزن پلاستیکی حدودا ۳۰*۳۰*۴۵ سانتی متر که راه فرار ندارد (با سرپوش محکم و تهویهٔ مناسب){حلزونهای اروپایی و یا حلزونهای جوان را می‌توانید در ظرف‌های کوچک‌تری نگهداری کنید.}
- کود گیاهی. خزه ی خشک شده. (بیشتر برای پر کردن ته ظرف)
- منبع کلسیم (مثلاً استخوان‌های ده پا و سپیداج و یا گچ‌های طبیعی)
- وسایلی برای قایم شدن حلزون که شکستنی نباشند (مثل گلدان‌های پلاستیکی و یا چوب پنبه)
- ۱ عدد مسواک قدیمی و خیلی نرم برای تمیز کردن صدف حلزون
- ۱ عدد اسفنج نرم برای تمیز کردن مخزن
- حلزون را در محیطی تمیز و تازه و مرطوب نگهداری کنید.
- غذای آنها را کاملاً بشویید و بعد به آنها بدهید.
- غذای کهنه را هر روز عوض و فضله‌های آنها را هر روز پاک کنید.
- همیشه برای آنها پودر کلسیم بریزید.
- ته ظرف آنها را هر زمان که احساس کردید کثیف شده تمیز کنید.
- زیر لایهٔ ظرف (کود گیاهی و ...) را هر وقت کثیف به نظر آمد عوض کنید. (معمولاً هفته‌ای یک بار)
- مخزن را حدودا هر ماه یکبار ضدعفونی کنید و در آب بجوشانید.
- حلزون را هر چند وقت یکبار (معمولاً هر ماه) حمام کنید.
- هر چند وقت یکبار در مخزن به دنبال تخم بگردید و آنها را نابود کنید. (در آب و هوای گرم هر روز)
نظرات شما عزیزان:
تبادل لینک هوشمند 